Onder deze titel wordt door heemkundekring Onsenoort een boek uitgegeven, geschreven door Gini van Wijk. Het is een rijk geïllustreerd boek dat beschrijft hoe zo’n 250 jaar geleden de Baardwijkse Overlaat tussen Drunen en Baardwijk werd aangelegd en zo’n 100 jaar geleden het Drongelens Kanaal tussen ’s-Hertogenbosch en Drongelen gegraven werd.
In het boek wordt uitvoerig ingegaan op:
- De aanleg van de Baardwijkse Overlaat en de gevolgen voor Drunen en Baardwijk
- De veerverbindingen in de Oostelijke Langstraat als het gebied weer eens was overstroomd
- De vele plannen om te komen tot een afwateringskanaal
- Het graven van het Drongelens Kanaal
- De strijd om het kanaal in november 1944
- De ontwikkelingen in het overlaatgebied vanaf 1945 tot heden
Het boek is te koop bij het secretariaat van heemkundekring Onsenoord, p.a. Grotestraat 103 te Drunen, tel. 0416-320995,
per mail bestuur@hkkonsenoort.nl,
via de website www.hkkonsenoort.nl
en bij boekwinkels Bruna in Vlijmen en Heinen te ‘s-Bosch.
Het boek telt zo’n 220 pagina’s, full colour, A4-formaat en kost €22,50.
Wat is de connectie tussen Baardwijk en Engelen?
De vraag is natuurlijk altijd wat heeft Engelen-Bokhoven nu met de Baardwijkse Overlaat te doen? Het antwoord is gemakkelijk gegeven. Na de watersnood van 1741, waarbij onder meer de Alblasserwaard en het Land van Heusden en Altena onderliepen, stelde Martinus van Barnevelt, vrijheer van Noordeloos en Slingeland (Alblasserwaard), heer van Engelen en Vlijmen en oud-burgemeester van Gorinchem, een waterbeheersplan op.
Dat plan hield in dat het Maaswater bij Bokhoven een vrije doortocht kreeg via de Bokhovense Overlaat. Langs de Hoge Maasdijk en de Heidijk stroomde het dan via een overlaat tussen Drunen en Baardwijk naar het Oude Maasje af. Een soort gecontroleerde overstroming dus, naar het idee van de Beerse Maas meer naar het oosten.
Het was een mooi plan, maar er werd vervolgens niets mee gedaan. Er moest blijkbaar eerst nóg een ramp gebeuren, voordat er echt maatregelen genomen werden. In 1757 voltrok zich zo’n ramp in het rivierengebied: niet alleen liep het Land van Maas en Waal onder, maar ook het Maaskwartier als gevolg van een dijkbreuk bij Kessel. Een dijkbreuk bij Hedel zette de Bommelerwaard onder en het water bij Den Bosch steeg tot de ongekende hoogte van 6,88 m. boven AP. Zeventien dorpen in de wijde omgeving kwamen onder water te staan.
Het jaar daarna lag het oude plan voor de Baardwijkse Overlaat uit 1741 weer op tafel. De majoor der genie B. de Roy had het plan aangepast voor een bespreking in de Staten van Holland en op de Gelderse Landdag. Het duurde nog tot 1765 voordat de besprekingen leidden tot een overeenkomst tussen Holland, Gelderland, de Staten-Generaal (als soeverein van Brabant) en de stad ’s-Hertogenbosch om de overlaat aan te leggen.
De Baardwijkse Overlaat al 250 jaar oud.
Volgend jaar zal het 250 jaar geleden is dat men begon met de aanleg van de overlaat. Ondanks dat de situatie nu rond Waalwijk en Heusden was verbeterd, waren er nog steeds problemen met de afvoer van water rondom den Bosch. Door de verbeterde akkerbouw en irrigatie kwam er steeds meer water via de Maas, de AA en de Dommel richting Den Bosch. Zoveel water dat bij hoge waterstanden de Maas al bij Grave begon over te stromen. Men wilde die overstromingen beter beheersen. Daarom werd er al vroeg de Beersche Overlaat aangelegd bij Grave. Hierbij werd een gedeelte van de Maasdijk verlaagd, waardoor het water via Oss, de Bossche Broek, de Moerputten, het Engelermeer weer via Hedikhuizen in de Maas kon wegstromen. In die strook mocht er niets worden gebouwd of aangelegd wat de stroming van het water zou kunnen hinderen. Dus ook in het verre verleden was men al bezig met waterretentie-gebieden aan te leggen. Hetzelfde waar ze nu mee bezig zijn. Maar elke keer als het Bossche Broek volstroomde, liepen ook de lagere gedeelten van den Bosch en de omliggende dorpen onder water. In die tijd voer er dan ook vaak een veerbootje van Vlijmen naar Den Bosch omdat de Moerputten volledig onder lagen. Ook Engelen en Bokhoeven samen met de polders moesten er vaak aan geloven.
Er werd een afwateringkanaal gegraven
Daarom besloot men een honderdtal jaren geleden “het Afwateringskanaal ’s-Hertogenbosch naar Drongelen” te gaan graven. Dit kanaal werd gegraven langs de Vughtse Hei, de Drunense Duinen en dan met een haakse bocht naar Drongelen bij Waalwijk. Hierdoor wordt het (bovenmatige) water van Dommel en Aa via een overlaat (de May) bij een waterhoogte van 2.06 N.A.P. via het afwateringskanaal naar de Maas geleid. Immers het verval tussen Engelen en Drongelen is ruim een meter. In de loop van de jaren is het afwateringskanaal (oftewel het Drongelens kanaaltje) en zijn omgeving een prachtig natuurgebied geworden, waar menig visje werd en wordt verschalkt.
